اثر هاثورن: تعریف و مثال

اثر هاثورن چیست؟

اثر هاثورن زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان در آزمایش، رفتار خود را تغییر می‌دهند، زیرا می‌دانند محققان آنها را زیر نظر دارند. معمولاً این اثر به مواردی اشاره دارد که افراد سطح عملکرد خود را بهبود می‌بخشند. با این حال، این بهبودها کوتاه‌مدت هستند و با توقف مشاهده از بین می‌روند. در نتیجه، نتایج مطالعه فریبنده هستند زیرا منعکس‌کننده پاسخ طبیعی به عوامل آزمایشی نیستند.

یک محقق که شرکت‌کنندگان را زیر نظر دارد می‌تواند باعث اثر هاثورن شود. اثر هاثورن در روانشناسی، به‌ویژه روانشناسی صنعتی و سازمانی، به‌طور گسترده شناخته شده است. این اصطلاح از محل آزمایش‌های اولیه در دهه 1920، کارخانه هاثورن وسترن الکتریک، نامگذاری شده است. محققان می‌خواستند مشخص کنند که آیا تغییرات در محیط کار بر بهره‌وری کارگران تأثیر می‌گذارد یا خیر. شناخته‌شده‌ترین بخش مطالعه شامل ارزیابی چگونگی تأثیر سطح روشنایی بر بهره‌وری بود.

هر بار که محققان در طول مطالعه چراغ‌ها را روشن‌تر می‌کردند، افراد بهره‌وری خود را افزایش می‌دادند. در ابتدا، به نظر می‌رسید که روشن‌تر کردن چراغ‌ها باعث بهبود عملکرد می‌شود. با این حال، وقتی محققان روشنایی را کم می‌کردند، بهره‌وری نیز افزایش می‌یافت. در نهایت، محققان متوجه شدند که بهره‌وری پس از هرگونه تغییر روشنایی افزایش می‌یابد، زیرا کارگران می‌دانستند که در آن زمان‌ها از نزدیک مشاهده می‌شوند. پس از پایان آزمایش، بهره‌وری به سطوح عادی کاهش یافت.

در یک آزمایش، اثر هاثورن می‌تواند روایی یا اعتبار داخلی و اعتبار خارجیروایی بیرونی را تهدید کند. آگاهی از مشاهده شدن می‌تواند سطح عملکرد شرکت‌کنندگان را به جای مداخله آزمایشی بهبود بخشد. از این رو، این سوگیری به طور بالقوه یک متغیر مخدوش‌کننده است زیرا توضیحی جایگزین برای بهبود نتایج ارائه می‌دهد. به این ترتیب، با تضعیف رابطه علی بین عوامل آزمایشی و نتایج، اعتبار داخلی را کاهش می‌دهد. با این حال، می‌تواند اعتبار خارجی را نیز کاهش دهد زیرا رفتار غیرطبیعی که ایجاد می‌کند به جمعیت‌های مشاهده نشده تعمیم نمی‌یابد.

آیا اثر هاثورن واقعی است؟

تحقیقات بعدی نشان داد که کاستی‌های روش‌شناختی مطالعه‌ی وسترن الکتریک ممکن است تا حدی اثر هاثورن اولیه را اغراق‌آمیز جلوه داده باشد. با این حال، مطالعات جدیدتر با استفاده از روش‌های بهتر همچنان از وجود آن حمایت می‌کنند.

به عنوان مثال، یک بررسی سیستماتیک از 19 مطالعه توسط مک‌کمبریج و همکاران در مجله‌ی اپیدمیولوژی بالینی (2014) نشان داد که اکثر مطالعات، تغییرات رفتاری مرتبط با مشارکت در تحقیق را نشان داده‌اند. با این حال، یافته‌ها به طور گسترده‌ای بر اساس زمینه، طراحی مطالعه و رفتارهای مورد مطالعه متفاوت بودند، که نشان می‌دهد هیچ مکانیسم یا اندازه اثر واحدی، اثر هاثورن را تعریف نمی‌کند. این بررسی به نیاز به هماهنگی بیشتر در تعریف آن در مطالعات مختلف و چارچوب‌های جدید برای درک چگونگی و زمان تأثیر مشارکت در تحقیق بر رفتار اشاره می‌کند.

مثال‌هایی از اثر هاثورن

مثال‌های زیر نشان می‌دهند که چگونه اثر هاثورن می‌تواند بر رفتار در زمینه‌های مختلف تأثیر بگذارد. وقتی افراد می‌دانند که محققان آنها را تماشا می‌کنند، ممکن است اعمال خود را تغییر دهند تا با انتظارات درک شده یا هنجارهای اجتماعی همسو شوند. این تغییرات کوتاه‌مدت هستند و با توقف مشاهدات به حالت عادی برمی‌گردند و اعتبار تحقیق را کاهش می‌دهند. در اینجا به نمونه‌هایی از روایات مستند در این زمینه اشاره می‌کنیم.

رعایت بهداشت دست در مراقبت‌های بهداشتی

مطالعات نشان داده‌اند که کارکنان مراقبت‌های بهداشتی وقتی می‌دانند که تحت نظر هستند، اقدامات بهداشتی دست خود را بهبود می‌بخشند. این آگاهی، میزان رعایت بهداشت دست را در مطالعات ارزیابی مداخلات بهداشتی افزایش می‌دهد.

عملکرد دانش‌آموزان در محیط‌های آزمون

تحقیقات نشان داده است که دانش‌آموزان وقتی می‌دانند که ارزیابان از نزدیک آنها را زیر نظر دارند، در آزمون‌ها یا تکالیف عملکرد بهتری دارند. در نتیجه، این آزمون‌ها می‌توانند عملکرد معمول را بیش از حد ارزیابی کنند.

خدمات مشتری در خرده‌فروشی

کارکنان در محیط‌های خرده‌فروشی وقتی می‌دانند که یک سرپرست یا خریدار ناشناس آنها را زیر نظر دارد، خدمات مشتری با دقت و مودبانه‌تری ارائه می‌دهند. این مشاهده می‌تواند ارزیابی‌های کیفیت خدمات معمول را منحرف کند.

چگونه اثر هاثورن را کاهش دهیم؟

محققان باید تمام سوگیری‌ها، مانند اثر هاثورن، را به حداقل برسانند تا به نتایج آزمایش اعتماد کنند. در حالی که در مورد مکانیسم‌ها و شرایطی که باعث این تغییرات رفتاری می‌شوند، عدم قطعیت‌هایی وجود دارد، اما منابع علمی روش‌های عملی برای کاهش تأثیر آنها ارائه می‌دهند.

با به‌کارگیری استراتژی‌های زیر برای به حداقل رساندن اثر هاثورن، محققان می‌توانند بینش دقیق‌تری در مورد رفتارها و نتایج واقعی به دست آورند:

• استفاده از کورسازی: اطمینان حاصل کنید که شرکت‌کنندگان از رفتارها یا نتایج خاصی که مطالعه ارزیابی می‌کند، بی‌اطلاع هستند تا واکنش آنها به مشاهده به حداقل برسد.
• به حداقل رساندن تعامل ناظر: تماس بین ناظران و شرکت‌کنندگان را محدود کنید تا تأثیر انتظارات محقق را کاهش دهید.
• اجرای مشاهدات طولی در محیط‌های طبیعی: مشاهدات را در یک دوره طولانی یا به روشی انجام دهید که به طور طبیعی در روال‌های شرکت‌کنندگان ادغام شود تا آنها کمتر از مورد مطالعه قرار گرفتن آگاه شوند. مشاهده طبیعی را در نظر بگیرید.
• استفاده از گروه‌های کنترل که در معرض مشاهده نیستند: نتایج را با یک گروه کنترل که در معرض مشاهده یا مشارکت در تحقیق قرار نگرفته‌اند، مقایسه کنید تا هرگونه اثری را که صرفاً به اثر هاثورن نسبت داده می‌شود، شناسایی کنید.
• جمع‌آوری خودکار داده‌ها: برای مشاهده رفتارها بدون حضور فعال محقق، به ابزارهای اندازه‌گیری خودکار یا غیرمستقیم (مانند حسگرها یا ردیابی دیجیتال) تکیه کنید.

مطالب مرتبط مفید

روایی بیرونی

اعتبار یا روایی درونی در تحقیق

مطالعات طولی