میانگین پیراسته یا اصلاح‌شده چیست؟ میانگین اصلاح‌شده یک معیار آماری است که میانگین یک مجموعه داده را پس از حذف درصد مشخصی از مقادیر شدید از هر دو انتهای توزیع محاسبه می‌کند. با حذف داده‌های پرت، این آماره می‌تواند نمایش […]

داده پرت چیست؟ داده‌های پرت، مقادیر غیرمعمول در مجموعه داده‌های شما هستند و می‌توانند تحلیل‌های آماری را تحریف کرده و فرضیات آنها را نقض کنند. متأسفانه، همه تحلیلگران با داده‌های پرت مواجه می‌شوند و مجبور می‌شوند در مورد نحوه برخورد […]

متغیر پنهان چیست؟ متغیر پنهان (Lurking Variable) متغیری است که محققان آن را در تحلیل آماری لحاظ نمی‌کنند، اما همچنان می‌تواند بر نتیجه تأثیر بگذارد. این متغیرها می‌توانند با ایجاد سوگیری در نتایج آماری شما به هر یک از روش‌های […]

طرح جفت های همسان یا جورشده چیست؟ طرح جفت‌های همسان یا جفتهای جور شده (Matched Pair Design)، یک طرح آزمایشی است که زمانی استفاده می‌شود که یک آزمایش فقط دو شرایط درمانی داشته باشد. آزمودنی‌های آزمایش بر اساس متغیرهایی که […]

اثرات متقابل چیست؟ اثر متقابل زمانی رخ می‌دهد که اثر یک متغیر به مقدار متغیر دیگری بستگی داشته باشد. اثرات متقابل در مدل‌های رگرسیون، آنالیز واریانس (ANOVA) و آزمایش‌های طراحی‌شده رایج هستند. در این پست، اثرات متقابل، آزمون اثر متقابل، […]

ویژگی های تقاضا یا مطلوب یا خواسته شده خصوصا در روان شناسی ویژگی‌های تقاضا به سرنخ‌ها یا سیگنال‌هایی در یک محیط آزمایشی اشاره دارد که به شرکت‌کنندگان در مورد انتظارات آزمایشگر اشاره می‌کند و آنها را به سمت رفتاری خاص […]

روایی پیش بین چیست؟ روایی پیش‌بینی‌کننده (Predictive Validity) زیرمجموعه‌ای از اعتبار معیار-محور است که به میزان توانایی نمرات یک ابزار روانشناختی در پیش‌بینی معیار اندازه‌گیری‌شده در آینده اشاره دارد. روایی پیش‌بینی‌کننده با بررسی رابطه بین نمرات آزمون (پیش‌بین) و نمرات […]

ویژگی های مصاحبه در مقالات علمی مصاحبه‌ها شامل مکالمه‌ای هدفمند هستند، اما در مقایسه با مکالمه‌های معمولی، ویژگی‌های متمایزی دارند، مانند برنامه‌ریزی از قبل، عدم تقارن در اهداف نتیجه بین مصاحبه‌کننده و مصاحبه‌شونده، و اغلب پیروی از قالب پرسش و […]

حداقل مربعات وزنی (WLS) چیست؟ حداقل مربعات وزنی (WLS) نوعی رگرسیون خطی است که هنگام برازش مدل، وزن‌های متفاوتی به هر نقطه داده اختصاص می‌دهد. WLS به جای کمینه کردن مجموع مربعات ساده باقیمانده‌ها، آن طور که حداقل مربعات معمولی […]

خطای دسترسی پذیری چیست؟ خطای دسترسی پذیری (Availability heuristics) یک سوگیری شناختی است که در آن شما بر اساس یک مثال، اطلاعات یا تجربه اخیر که به راحتی در دسترس شماست، تصمیم می‌گیرید، حتی اگر بهترین مثال برای آگاهی‌بخشی به تصمیم […]

میانگین وزنی چیست؟ میانگین وزنی نوعی میانگین است که به مقادیر موجود در یک مجموعه داده، اهمیت متفاوتی می‌دهد. در مقابل، میانگین معمولی یا میانگین حسابی، به همه مشاهدات وزن یکسانی می‌دهد. میانگین وزنی هم به صورت Weighted Mean و […]

سوگیری تاییدی چیست؟ سوگیری تاییدی، تمایل به تفسیر اطلاعات جدید به عنوان تایید باورها و نظرات قبلی شما است، در حالی که به طور نامتناسبی توجه کمتری به احتمالات جایگزین می‌شود. مثال‌های دنیای واقعی از زمان آزمایش واتسون در سال […]

میانگین چیست؟ میانگین در ریاضی و آمار، کل مجموعه داده‌ها را با یک عدد واحد که نشان‌دهنده نقطه مرکزی داده‌ها یا مقدار معمول است، خلاصه می‌کند. این میانگین همچنین به عنوان میانگین حسابی شناخته می‌شود و رایج‌ترین معیار گرایش مرکزی […]

چارچوب نمونه گیری چیست؟ یک چارچوب نمونه‌گیری (Sampling Frame)، تمام اعضای جمعیتی را که مطالعه می‌کنید، فهرست می‌کند. جمعیت هدف شما مفهوم کلی گروهی است که ارزیابی می‌کنید، در حالی که یک چارچوب نمونه‌گیری به طور خاص تمام اعضای جمعیت […]

خطای تصادفی و خطای سیستماتیک چیستند؟ خطای تصادفی (Random Error) و خطای سیستماتیک (Systematic Error) دو نوع اصلی خطای اندازه‌گیری هستند. خطای اندازه‌گیری زمانی رخ می‌دهد که مقدار اندازه‌گیری شده با مقدار واقعی کمیت مورد اندازه‌گیری متفاوت باشد. حتی وقتی […]

اثر هاله ای یا خطای هاله ای چیست؟ اثر هاله ای تمایل به انتقال یک برداشت مثبت از یک جنبه از یک فرد، محصول یا برند به سایر ویژگی‌های آن است. این سوگیری شناختی باعث می‌شود بدون دلایل محکم، ارزیابی‌های […]

سوگیری پس نگری چیست؟ سوگیری پس نگری (Hindsight Bias) یک سوگیری شناختی است که تمایل به درک رویدادهای گذشته را به عنوان رویدادهایی قابل پیش‌بینی‌تر از آنچه در واقع بوده‌اند، ایجاد می‌کند. این همان احساس پنهانی است که شما «از […]

سوگیری لنگر چیست؟ سوگیری لنگر یک سوگیری شناختی است که باعث می‌شود افراد هنگام تصمیم‌گیری بیش از حد به اولین اطلاعاتی که دریافت می‌کنند، تکیه کنند. این اطلاعات «لنگر» آنها است و بر نحوه تصمیم‌گیری آنها تأثیر می‌گذارد. حتی وقتی […]

قابلیت اعتماد یا Trustworthiness در تحقیقات کیفی مشابه مفاهیم روایی و پایایی در تحقیقات کمی است. در واقع به میزان اعتمادی که محققان به صحت و درستی یافته‌های خود دارند اشاره دارد. ایگون گوبا مدلی را برای ارزیابی قابلیت اعتماد […]

تعریف هک P هک P مجموعه‌ای از تصمیمات آماری و انتخاب‌های روش‌شناسی در طول تحقیق است که به طور مصنوعی نتایج آماری معناداری تولید می‌کند. این تصمیمات احتمال مثبت کاذب را افزایش می‌دهد – یعنی مطالعه نشان می‌دهد اثری وجود […]

اثر قالب بندی چیست؟ اثر قالب بندی (Framing Effect) یک سوگیری شناختی است که تصمیمات و قضاوت‌های ما را بر اساس نحوه ارائه یا «چارچوب‌بندی» اطلاعات تحریف می‌کند. این اثر مربوط به دروغ گفتن یا تحریف حقیقت نیست. این مربوط […]

توجیه گری یا چرخش (Spin) چیست؟ تفسیر تحریف‌شده‌ی عمدی یا غیرعمدی نتایج تحقیق، که به طور غیرقابل توجیهی یافته‌های مطلوب یا نامطلوب را القا می‌کند که می‌تواند منجر به نتیجه‌گیری‌های گمراه‌کننده شود. پیشینه توجیه گری یا چرخش بهترین شواهد بالینی […]

ضریب تغییرات چیست؟ ضریب تغییرات (CV) (Coefficient of variation) یک معیار نسبی از تغییرپذیری است که اندازه انحراف معیار را نسبت به میانگین آن نشان می‌دهد. این یک معیار استاندارد و بدون واحد است که به شما امکان می‌دهد تغییرپذیری […]

سوگیری انتشار چیست؟ دیکرسی و مین، سوگیری انتشار را به عنوان عدم انتشار نتایج یک مطالعه «بر اساس جهت یا قدرت یافته‌های مطالعه» تعریف می‌کنند. این عدم انتشار، سوگیری‌ای را ایجاد می‌کند که بر توانایی ترکیب و توصیف دقیق شواهد […]

سوگیری گزارش دهی چیست؟ سوگیری‌های گزارش‌دهی اصطلاحی کلی است که طیف وسیعی از انواع مختلف سوگیری‌ها را پوشش می‌دهد. این اصطلاح به عنوان مهم‌ترین شکل سوء رفتار علمی توصیف می‌شود (المرزوقی و همکاران، ۲۰۰۵). سوگیری‌های گزارش‌دهی صدها سال است که […]

سوگیری خودسود یا خودخدمتی چیست؟ سوگیری خودخدمتی (Self-Serving Bias) یک سوگیری شناختی است که در آن افراد موفقیت‌های خود را به عوامل درونی مانند استعداد یا تلاش نسبت می‌دهند، در حالی که عوامل بیرونی مانند شانس یا افراد دیگر را […]

سوگیری یادآوری چیست؟ سوگیری یادآوری (Recall Bias) یک خطای سیستماتیک است که زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان رویدادها یا تجربیات قبلی را به طور دقیق به یاد نمی‌آورند یا جزئیات را حذف می‌کنند: دقت و حجم خاطرات ممکن است تحت […]

اثر هاثورن چیست؟ اثر هاثورن زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان در آزمایش، رفتار خود را تغییر می‌دهند، زیرا می‌دانند محققان آنها را زیر نظر دارند. معمولاً این اثر به مواردی اشاره دارد که افراد سطح عملکرد خود را بهبود می‌بخشند. […]

طرح مربع لاتین چیست؟ مربع لاتین یک طرح آزمایشی است که چندین تیمار را آزمایش می‌کند و در عین حال دو منبع تغییرات ناخواسته، که به عنوان متغیرهای مزاحم شناخته می‌شوند، را کنترل می‌کند. این متغیرهای مزاحم عواملی هستند که […]

سوگیری منفی چیست؟ سوگیری منفی (Negativity Bias)، تمایل به توجه بیشتر به اطلاعات منفی نسبت به اطلاعات مثبت است. در اینجا، به تجربیات منفی نسبت به تجربیات خنثی یا مثبت، وزن بیشتری داده می‌شود. به دلیل سوگیری منفی، ما بسیار […]

گروه کنترل چیست؟ یک گروه کنترل در یک آزمایش، درمان را دریافت نمی‌کند. در عوض، به عنوان یک گروه مقایسه برای درمان‌ها عمل می‌کند. محققان نتایج یک گروه درمان را با گروه کنترل مقایسه می‌کنند تا اندازه اثر، که به […]

اثر دارونما چیست؟ اثر دارونما یا پلاسبو (پلاسیبو) زمانی رخ می‌دهد که یک درمان پزشکی جعلی، مزایای پزشکی واقعی را از نظر روان‌تنی ایجاد کند. به طور خلاصه، اعتقاد به درمان و قدرت ذهن می‌تواند به فرد کمک کند تا […]

همبستگی در مقابل علیت در آمار یک تمایز اساسی است. و بدون شک شنیده‌اید که همبستگی به معنای علیت نیست. چرا اینطور است، تفاوت‌های بین آنها چیست و چرا اهمیت دارند؟ اینها موضوعات این مطلب سایت هستند. تعاریف همبستگی در […]

بازگشت به میانگین چیست؟ بازگشت یا رگرسیون به میانگین (Regression to the Mean)، تمایل آماری برای یک نمونه یا مقدار مشاهده شده افراطی است که پس از آن یک نمونه یا مقدار متوسط‌تر قرار می‌گیرد. و تمایل به مشاهده بعدی […]

سوگیری پوشش ناکافی چیست؟ سوگیری پوشش ناکافی (Undercoverage Bias)  زمانی رخ می‌دهد که فهرست جمعیتی که محققان نمونه خود را از آن انتخاب می‌کنند (معروف به چارچوب نمونه‌گیری) شامل همه اعضای جمعیت نباشد. وقتی این اتفاق می‌افتد، نمونه نمی‌تواند شامل […]

اصل قصد درمان از نگرانی‌هایی ناشی شد که تجزیه و تحلیل زیرمجموعه‌ای از افراد در یک کارآزمایی بالینی تصادفی ممکن است مقایسه‌ای به شدت مغرضانه از درمان‌های مطالعه ارائه دهد و ممکن است نتیجه مورد انتظار را در همه افرادی […]

سوگیری ریزش چیست؟ سوگیری ریزش (Attrition Bias) در تحقیقات زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان در مطالعه که از مطالعه خارج می‌شوند، ویژگی‌هایی داشته باشند که به طور قابل توجهی با شرکت‌کنندگان باقی‌مانده متفاوت باشد. این ریزش انتخابی می‌تواند منجر به […]

آزمون فرضیه چیست؟ آزمون فرضیه در آمار از داده‌های نمونه برای استنباط ویژگی‌های کل جمعیت استفاده می‌کند. این آزمون‌ها تعیین می‌کنند که آیا یک نمونه تصادفی شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در مورد وجود یک اثر یا رابطه در جمعیت را […]

مشاهده طبیعی چیست؟ مشاهده طبیعی (Naturalistic Observation) یک روش تحقیق در روانشناسی و سایر زمینه‌ها است که در آن محققان، افراد را در حال انجام رفتارهای طبیعی در محیط‌های دنیای واقعی مشاهده می‌کنند. این مطالعات متغیرها را دستکاری نمی‌کنند تا […]

سوگیری انتخاب چیست؟ سوگیری انتخاب زمانی رخ می‌دهد که محققان تصمیماتی می‌گیرند که باعث می‌شود نمونه به طور سیستماتیک با جمعیت مورد نظر متفاوت باشد. سوگیری انتخاب می‌تواند از تصمیمات مختلفی ناشی شود، مانند: استفاده از روش نمونه‌گیری نامناسب. انتخاب […]

نسبت‌های خطر چیست؟ نسبت خطر Hazard Ratio (HR) احتمال یک رویداد در یک گروه درمانی نسبت به احتمال گروه کنترل در یک واحد زمانی است (مطالعات مورد-شاهدی). این نسبت، معیاری برای اندازه اثر برای داده‌های زمان تا رویداد (time-to-event) است. […]

نمودار پارتو چیست؟ نمودار پارتو یک نمودار میله‌ای تخصصی است که دسته‌ها را به ترتیب نزولی و یک نمودار خطی که نشان‌دهنده مقدار تجمعی است، نمایش می‌دهد. این نمودار به طور مؤثر دسته‌هایی را که بیشترین سهم را در کل […]

علیت چیست؟ علیت نشان می‌دهد که یک رویداد بر یک نتیجه تأثیر می‌گذارد. آیا رژیم‌های غذایی چرب باعث مشکلات قلبی می‌شوند؟ اگر برای یک آزمون مطالعه می‌کنید، آیا باعث می‌شود نمره بالاتری بگیرید؟ در آمار، علیت کمی پیچیده است. همانطور […]

سوگیری عدم پاسخ چیست؟ سوگیری عدم پاسخ زمانی رخ می‌دهد که افرادی که در یک نظرسنجی یا مطالعه شرکت نمی‌کنند، ویژگی‌ها یا نظرات متفاوتی نسبت به افرادی که شرکت می‌کنند، داشته باشند. در این وضعیت، داده‌های نمونه، به جای اینکه […]

سوگیری نمونه‌گیری چیست؟ سوگیری نمونه‌گیری در آمار زمانی رخ می‌دهد که یک نمونه به طور دقیق ویژگی‌های جمعیتی را که از آن انتخاب شده است، نشان ندهد. وقتی این سوگیری رخ می‌دهد، ویژگی‌های نمونه به طور سیستماتیک با مقادیر واقعی […]

تحلیل آماری چیست؟ تحلیل آماری شامل ارزیابی داده‌های کمی برای شناسایی ویژگی‌ها، روندها و روابط داده‌ها است. پیمایش مقادیر خام در یک مجموعه داده عملاً هیچ اطلاعات مفیدی ارائه نمی‌دهد. تحلیل آماری، داده‌های خام را دریافت کرده و بینش‌هایی در […]

آزمون تی تک نمونه‌ای چیست؟ از آزمون تی تک نمونه‌ای برای ارزیابی میانگین جمعیت با استفاده از یک نمونه واحد استفاده کنید. شما معمولاً این آزمون فرضیه را برای تعیین اینکه آیا میانگین جمعیت با مقدار فرضی که شما مشخص […]

سوگیری پاسخ چیست؟ سوگیری پاسخ در مطالعات زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان تمایل دارند پاسخ‌های نادرستی به سوالات ارائه دهند. هنجارهای اجتماعی و عوامل روانشناختی می‌توانند باعث شوند که شرکت‌کنندگان به طور سیستماتیک پاسخ‌های نادرستی ارائه دهند. این سوگیری پژوهشی […]

تحقیقات پیمایشی (Survey Research) یک روش تحقیق کمی است که برای جمع‌آوری داده‌ها از مجموعه‌ای از پاسخ‌دهندگان استفاده می‌شود. این روش شاید به دلیل مزایا و فواید متعددی که در جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها دارد، برای چندین سال […]

سوگیری مطلوبیت اجتماعی چیست؟ سوگیری مطلوبیت اجتماعی، تمایل شرکت‌کنندگان در تحقیق برای پاسخ دادن به سوالات به شیوه‌ای است که آنها را در موقعیتی مطلوب‌تر از آنچه هستند، نشان دهد، نه اینکه پاسخ‌های کاملاً صادقانه ارائه دهد. معمولاً این سوگیری […]