اثر هاله ای یا خطای هاله ای چیست؟ اثر هاله ای تمایل به انتقال یک برداشت مثبت از یک جنبه از یک فرد، محصول یا برند به سایر ویژگی‌های آن است. این سوگیری شناختی باعث می‌شود بدون دلایل محکم، ارزیابی‌های […]

سوگیری پس نگری چیست؟ سوگیری پس نگری (Hindsight Bias) یک سوگیری شناختی است که تمایل به درک رویدادهای گذشته را به عنوان رویدادهایی قابل پیش‌بینی‌تر از آنچه در واقع بوده‌اند، ایجاد می‌کند. این همان احساس پنهانی است که شما «از […]

سوگیری لنگر چیست؟ سوگیری لنگر یک سوگیری شناختی است که باعث می‌شود افراد هنگام تصمیم‌گیری بیش از حد به اولین اطلاعاتی که دریافت می‌کنند، تکیه کنند. این اطلاعات «لنگر» آنها است و بر نحوه تصمیم‌گیری آنها تأثیر می‌گذارد. حتی وقتی […]

قابلیت اعتماد یا Trustworthiness در تحقیقات کیفی مشابه مفاهیم روایی و پایایی در تحقیقات کمی است. در واقع به میزان اعتمادی که محققان به صحت و درستی یافته‌های خود دارند اشاره دارد. ایگون گوبا مدلی را برای ارزیابی قابلیت اعتماد […]

تعریف هک P هک P مجموعه‌ای از تصمیمات آماری و انتخاب‌های روش‌شناسی در طول تحقیق است که به طور مصنوعی نتایج آماری معناداری تولید می‌کند. این تصمیمات احتمال مثبت کاذب را افزایش می‌دهد – یعنی مطالعه نشان می‌دهد اثری وجود […]

اثر قالب بندی چیست؟ اثر قالب بندی (Framing Effect) یک سوگیری شناختی است که تصمیمات و قضاوت‌های ما را بر اساس نحوه ارائه یا «چارچوب‌بندی» اطلاعات تحریف می‌کند. این اثر مربوط به دروغ گفتن یا تحریف حقیقت نیست. این مربوط […]

توجیه گری یا چرخش (Spin) چیست؟ تفسیر تحریف‌شده‌ی عمدی یا غیرعمدی نتایج تحقیق، که به طور غیرقابل توجیهی یافته‌های مطلوب یا نامطلوب را القا می‌کند که می‌تواند منجر به نتیجه‌گیری‌های گمراه‌کننده شود. پیشینه توجیه گری یا چرخش بهترین شواهد بالینی […]

ضریب تغییرات چیست؟ ضریب تغییرات (CV) (Coefficient of variation) یک معیار نسبی از تغییرپذیری است که اندازه انحراف معیار را نسبت به میانگین آن نشان می‌دهد. این یک معیار استاندارد و بدون واحد است که به شما امکان می‌دهد تغییرپذیری […]

سوگیری انتشار چیست؟ دیکرسی و مین، سوگیری انتشار را به عنوان عدم انتشار نتایج یک مطالعه «بر اساس جهت یا قدرت یافته‌های مطالعه» تعریف می‌کنند. این عدم انتشار، سوگیری‌ای را ایجاد می‌کند که بر توانایی ترکیب و توصیف دقیق شواهد […]

سوگیری گزارش دهی چیست؟ سوگیری‌های گزارش‌دهی اصطلاحی کلی است که طیف وسیعی از انواع مختلف سوگیری‌ها را پوشش می‌دهد. این اصطلاح به عنوان مهم‌ترین شکل سوء رفتار علمی توصیف می‌شود (المرزوقی و همکاران، ۲۰۰۵). سوگیری‌های گزارش‌دهی صدها سال است که […]

سوگیری خودسود یا خودخدمتی چیست؟ سوگیری خودخدمتی (Self-Serving Bias) یک سوگیری شناختی است که در آن افراد موفقیت‌های خود را به عوامل درونی مانند استعداد یا تلاش نسبت می‌دهند، در حالی که عوامل بیرونی مانند شانس یا افراد دیگر را […]

سوگیری یادآوری چیست؟ سوگیری یادآوری (Recall Bias) یک خطای سیستماتیک است که زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان رویدادها یا تجربیات قبلی را به طور دقیق به یاد نمی‌آورند یا جزئیات را حذف می‌کنند: دقت و حجم خاطرات ممکن است تحت […]

اثر هاثورن چیست؟ اثر هاثورن زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان در آزمایش، رفتار خود را تغییر می‌دهند، زیرا می‌دانند محققان آنها را زیر نظر دارند. معمولاً این اثر به مواردی اشاره دارد که افراد سطح عملکرد خود را بهبود می‌بخشند. […]

طرح مربع لاتین چیست؟ مربع لاتین یک طرح آزمایشی است که چندین تیمار را آزمایش می‌کند و در عین حال دو منبع تغییرات ناخواسته، که به عنوان متغیرهای مزاحم شناخته می‌شوند، را کنترل می‌کند. این متغیرهای مزاحم عواملی هستند که […]

سوگیری منفی چیست؟ سوگیری منفی (Negativity Bias)، تمایل به توجه بیشتر به اطلاعات منفی نسبت به اطلاعات مثبت است. در اینجا، به تجربیات منفی نسبت به تجربیات خنثی یا مثبت، وزن بیشتری داده می‌شود. به دلیل سوگیری منفی، ما بسیار […]

گروه کنترل چیست؟ یک گروه کنترل در یک آزمایش، درمان را دریافت نمی‌کند. در عوض، به عنوان یک گروه مقایسه برای درمان‌ها عمل می‌کند. محققان نتایج یک گروه درمان را با گروه کنترل مقایسه می‌کنند تا اندازه اثر، که به […]

اثر دارونما چیست؟ اثر دارونما یا پلاسبو (پلاسیبو) زمانی رخ می‌دهد که یک درمان پزشکی جعلی، مزایای پزشکی واقعی را از نظر روان‌تنی ایجاد کند. به طور خلاصه، اعتقاد به درمان و قدرت ذهن می‌تواند به فرد کمک کند تا […]

همبستگی در مقابل علیت در آمار یک تمایز اساسی است. و بدون شک شنیده‌اید که همبستگی به معنای علیت نیست. چرا اینطور است، تفاوت‌های بین آنها چیست و چرا اهمیت دارند؟ اینها موضوعات این مطلب سایت هستند. تعاریف همبستگی در […]

بازگشت به میانگین چیست؟ بازگشت یا رگرسیون به میانگین (Regression to the Mean)، تمایل آماری برای یک نمونه یا مقدار مشاهده شده افراطی است که پس از آن یک نمونه یا مقدار متوسط‌تر قرار می‌گیرد. و تمایل به مشاهده بعدی […]

سوگیری پوشش ناکافی چیست؟ سوگیری پوشش ناکافی (Undercoverage Bias)  زمانی رخ می‌دهد که فهرست جمعیتی که محققان نمونه خود را از آن انتخاب می‌کنند (معروف به چارچوب نمونه‌گیری) شامل همه اعضای جمعیت نباشد. وقتی این اتفاق می‌افتد، نمونه نمی‌تواند شامل […]

اصل قصد درمان از نگرانی‌هایی ناشی شد که تجزیه و تحلیل زیرمجموعه‌ای از افراد در یک کارآزمایی بالینی تصادفی ممکن است مقایسه‌ای به شدت مغرضانه از درمان‌های مطالعه ارائه دهد و ممکن است نتیجه مورد انتظار را در همه افرادی […]

سوگیری ریزش چیست؟ سوگیری ریزش (Attrition Bias) در تحقیقات زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان در مطالعه که از مطالعه خارج می‌شوند، ویژگی‌هایی داشته باشند که به طور قابل توجهی با شرکت‌کنندگان باقی‌مانده متفاوت باشد. این ریزش انتخابی می‌تواند منجر به […]

آزمون فرضیه چیست؟ آزمون فرضیه در آمار از داده‌های نمونه برای استنباط ویژگی‌های کل جمعیت استفاده می‌کند. این آزمون‌ها تعیین می‌کنند که آیا یک نمونه تصادفی شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در مورد وجود یک اثر یا رابطه در جمعیت را […]

مشاهده طبیعی چیست؟ مشاهده طبیعی (Naturalistic Observation) یک روش تحقیق در روانشناسی و سایر زمینه‌ها است که در آن محققان، افراد را در حال انجام رفتارهای طبیعی در محیط‌های دنیای واقعی مشاهده می‌کنند. این مطالعات متغیرها را دستکاری نمی‌کنند تا […]

سوگیری انتخاب چیست؟ سوگیری انتخاب زمانی رخ می‌دهد که محققان تصمیماتی می‌گیرند که باعث می‌شود نمونه به طور سیستماتیک با جمعیت مورد نظر متفاوت باشد. سوگیری انتخاب می‌تواند از تصمیمات مختلفی ناشی شود، مانند: استفاده از روش نمونه‌گیری نامناسب. انتخاب […]

نسبت‌های خطر چیست؟ نسبت خطر Hazard Ratio (HR) احتمال یک رویداد در یک گروه درمانی نسبت به احتمال گروه کنترل در یک واحد زمانی است (مطالعات مورد-شاهدی). این نسبت، معیاری برای اندازه اثر برای داده‌های زمان تا رویداد (time-to-event) است. […]

نمودار پارتو چیست؟ نمودار پارتو یک نمودار میله‌ای تخصصی است که دسته‌ها را به ترتیب نزولی و یک نمودار خطی که نشان‌دهنده مقدار تجمعی است، نمایش می‌دهد. این نمودار به طور مؤثر دسته‌هایی را که بیشترین سهم را در کل […]

علیت چیست؟ علیت نشان می‌دهد که یک رویداد بر یک نتیجه تأثیر می‌گذارد. آیا رژیم‌های غذایی چرب باعث مشکلات قلبی می‌شوند؟ اگر برای یک آزمون مطالعه می‌کنید، آیا باعث می‌شود نمره بالاتری بگیرید؟ در آمار، علیت کمی پیچیده است. همانطور […]

سوگیری عدم پاسخ چیست؟ سوگیری عدم پاسخ زمانی رخ می‌دهد که افرادی که در یک نظرسنجی یا مطالعه شرکت نمی‌کنند، ویژگی‌ها یا نظرات متفاوتی نسبت به افرادی که شرکت می‌کنند، داشته باشند. در این وضعیت، داده‌های نمونه، به جای اینکه […]

سوگیری نمونه‌گیری چیست؟ سوگیری نمونه‌گیری در آمار زمانی رخ می‌دهد که یک نمونه به طور دقیق ویژگی‌های جمعیتی را که از آن انتخاب شده است، نشان ندهد. وقتی این سوگیری رخ می‌دهد، ویژگی‌های نمونه به طور سیستماتیک با مقادیر واقعی […]

تحلیل آماری چیست؟ تحلیل آماری شامل ارزیابی داده‌های کمی برای شناسایی ویژگی‌ها، روندها و روابط داده‌ها است. پیمایش مقادیر خام در یک مجموعه داده عملاً هیچ اطلاعات مفیدی ارائه نمی‌دهد. تحلیل آماری، داده‌های خام را دریافت کرده و بینش‌هایی در […]

آزمون تی تک نمونه‌ای چیست؟ از آزمون تی تک نمونه‌ای برای ارزیابی میانگین جمعیت با استفاده از یک نمونه واحد استفاده کنید. شما معمولاً این آزمون فرضیه را برای تعیین اینکه آیا میانگین جمعیت با مقدار فرضی که شما مشخص […]

سوگیری پاسخ چیست؟ سوگیری پاسخ در مطالعات زمانی رخ می‌دهد که شرکت‌کنندگان تمایل دارند پاسخ‌های نادرستی به سوالات ارائه دهند. هنجارهای اجتماعی و عوامل روانشناختی می‌توانند باعث شوند که شرکت‌کنندگان به طور سیستماتیک پاسخ‌های نادرستی ارائه دهند. این سوگیری پژوهشی […]

تحقیقات پیمایشی (Survey Research) یک روش تحقیق کمی است که برای جمع‌آوری داده‌ها از مجموعه‌ای از پاسخ‌دهندگان استفاده می‌شود. این روش شاید به دلیل مزایا و فواید متعددی که در جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها دارد، برای چندین سال […]

سوگیری مطلوبیت اجتماعی چیست؟ سوگیری مطلوبیت اجتماعی، تمایل شرکت‌کنندگان در تحقیق برای پاسخ دادن به سوالات به شیوه‌ای است که آنها را در موقعیتی مطلوب‌تر از آنچه هستند، نشان دهد، نه اینکه پاسخ‌های کاملاً صادقانه ارائه دهد. معمولاً این سوگیری […]

گروه کانونی چیست؟ گروه کانونی یک روش تحقیق کیفی است که شامل تسهیل بحث گروهی کوچک با شرکت‌کنندگانی است که ویژگی‌ها یا تجربیات مشترکی دارند که مربوط به موضوع تحقیق است. هدف، کسب بینش از طریق گفتگوی گروهی و مشاهده […]

همبستگی کاذب چیست؟ همبستگی کاذب یا جعلی (Spurious correlation) زمانی رخ می‌دهد که دو متغیر با هم همبستگی دارند اما رابطه علّی ندارند. به عبارت دیگر، به نظر می‌رسد که مقادیر یک متغیر باعث تغییر در متغیر دیگر می‌شود، اما […]

جدول فراوانی چیست؟ جدول فراوانی مجموعه‌ای از مقادیر و تعداد دفعات ظاهر شدن هر یک را فهرست می‌کند. فراوانی تعداد دفعاتی است که یک مقدار داده خاص در مجموعه داده‌های شما رخ می‌دهد. این جداول به شما کمک می‌کنند تا […]

نیکویی برازش چیست؟ نیکویی برازش، میزان تطابق داده‌های مشاهده‌شده با مقادیر مورد انتظار از یک مدل آماری را ارزیابی می‌کند. وقتی وارد بحث آمار می‌شوید، اغلب می‌پرسید: «مدل من چقدر با داده‌ها برازش دارد؟» اگر برازش قوی باشد، مدل شما […]

طرح شبه‌آزمایشی چیست؟ طرح شبه‌آزمایشی (Quasi-experimental design) روشی برای شناسایی روابط علّی است که در آن شرکت‌کنندگان به طور تصادفی به گروه‌های آزمایشی اختصاص داده نمی‌شوند. در عوض، محققان از یک فرآیند غیرتصادفی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، آنها ممکن […]

حجم نمونه چیست؟ حجم نمونه تعداد مشاهدات یا داده‌های جمع‌آوری‌شده در یک مطالعه است. در واقع یک عنصر حیاتی در هر تحلیل آماری است زیرا پایه و اساس استنتاج‌ها و نتیجه‌گیری‌ها در مورد یک جمعیت بزرگتر است. هنگام کاوش در […]

مطالعه‌ی دوسوکور چیست؟ مطالعه‌ی دوسوکور آزمایشی است که در آن محققان و افراد مورد مطالعه نمی‌دانند چه کسی به گروه درمان یا کنترل اختصاص داده شده است. این طرح آزمایشی عمداً وضعیت درمان را از افراد مورد مطالعه و محققان […]

صحت (Accuracy) و دقت (Precision)، ویژگی‌های بسیار مهم اندازه‌گیری‌های شما هستند، زمانی که برای انجام نتیجه‌گیری به داده‌ها تکیه می‌کنید. هر دو مفهوم در مورد مجموعه‌ای از اندازه‌گیری‌ها از یک سیستم اندازه‌گیری اعمال می‌شوند و به انواع خطای اندازه‌گیری مربوط […]

ضریب آلفای کرونباخ، سازگاری درونی یا پایایی مجموعه‌ای از آیتم‌های نظرسنجی را اندازه‌گیری می‌کند. از این آماره برای تعیین اینکه آیا مجموعه‌ای از آیتم‌ها به طور مداوم ویژگی یکسانی را اندازه‌گیری می‌کنند یا خیر، استفاده کنید. آلفای کرونباخ، سطح توافق […]

رگرسیون خطی روابط بین حداقل یک متغیر توضیحی و یک متغیر نتیجه را مدل‌سازی می‌کند. این تحلیل انعطاف‌پذیر به شما امکان می‌دهد تا اثرات سوالات پیچیده تحقیق را از هم جدا کنید و نقش هر متغیر را جداگانه بررسی کنید. […]

رگرسیون چیست؟ تحلیل رگرسیون امکان بررسی رابطه بین متغیرها را فراهم می‌کند. معمولاً متغیرها به صورت وابسته یا مستقل برچسب‌گذاری می‌شوند. متغیر مستقل، ورودی، محرک یا عاملی است که بر متغیر وابسته (که می‌توان آن را پیامد نیز نامید) تأثیر […]

نمره z یک معیار آماری است که موقعیت یک نمره خام را بر اساس فاصله آن از میانگین، که بر حسب واحدهای انحراف معیار اندازه‌گیری می‌شود، توصیف می‌کند. نمره z مثبت نشان می‌دهد که مقدار بالاتر از میانگین قرار دارد، […]

وقتی آزمایش‌هایی انجام می‌دهیم، متغیرهای دیگری نیز وجود دارند که اگر آنها را کنترل نکنیم، می‌توانند بر نتایج ما تأثیر بگذارند. هر چیزی که متغیر مستقل نباشد و پتانسیل تأثیرگذاری بر نتایج را داشته باشد، متغیر خارجی (Extraneous variable) نامیده […]

تحقیق کیفی نوعی روش تحقیق است که بر جمع‌آوری و تحلیل داده‌های غیرعددی برای دستیابی به درک عمیق‌تر از رفتار، تجربیات و دیدگاه‌های انسان تمرکز دارد. تحقیقات کیفی یکی از جالبترین انواع تحقیقات هستند که در ویرایش مقاله با آن […]

جمعیت در مقابل نمونه چیست؟ جامعه در مقابل نمونه یک تمایز اساسی در آمار است. معمولاً محققان از نمونه‌ها برای یادگیری در مورد جمعیت‌ها استفاده می‌کنند. بیایید تفاوت‌های بین این مفاهیم را بررسی کنیم! جامعه: کل گروه افراد، اقلام یا […]